Een eigen huis
Als het gezin Stege-Lukkien in 1924 van Foxham naar Appingedam verhuisd wonen ze eerst enkele jaren in de Dijkstraat Oost. In 1929 dient Berend een aanvraag in voor de bouw van een vrijstaande woning recht tegenover de fabriek waar hij werkt.
Berend heeft het aannemersbedrijf van de gebroeders de Haan gecontracteerd om de woning te bouwen. Zij maken ook de bouwtekening. De gebroeders de Haan richten later een handelshuis op, dat nog steeds bestaat als leverancier van kunststof leidingen1.
Groot is het huis niet. Het heeft op de begane grond een woonkamer, keuken, bijkeuken en heel opvallend een kantoor. Waarom deze kamer aan de voorzijde een kantoor wordt genoemd is mij niet duidelijk. Als fabrieksarbeider had Berend helemaal geen kantoor nodig, terwijl er met 5 kinderen zeker wel behoefte was aan slaapkamers.
Een aansluiting op het riool was er in die tijd nog niet. Het regenwater werd opgevangen in een grote ondergrondse waterbak aan de achterzijde van het huis naast de bijkeuken. Hierin kon 6 kuub worden opgevangen. Dat water werd in het huishouden gebruikt. Het gebruikte water werd via een pijpleiding afgevoerd naar de sloot aan de voorzijde van het huis. Een badkamer was er niet. ’s Avonds vulde men een lampetkan met water, waarmee je de slaap volgende ochtend uit je gezicht kon wassen.
Het toilet was vanuit de bijkeuken te betreden. Nou ja, toilet is een groot woord. “De wc was in feite een plank boven een ton. Hoewel er ook chiquere uitvoeringen waren. Volle tonnen werden opgehaald, een lege – vaak niet schoon gemaakte – kwam er voor terug. De menselijke mest werd bewaard, gedurende een jaar in mestloodsen gerijpt. En dan weer gebruikt in de landbouw.“2 Het kleinste kamertje was 1 m2 groot en dus niet aangesloten op een riool.
Er was wel een ruime kelder onder het “kantoor” en een deel van de woonkamer. Je kon er niet rechtop in staan, maar het bood wel ruimte voor een behoorlijke voorraad etenswaren .
Berend en Alida betrekken na de bouw de woning en blijven, ook nadat de kinderen het huis uit, er samen wonen. Als Alida in 1960 overlijdt wordt het huis voor Berend te groot en maken de kinderen zich zorgen over hoe het verder moet met hun vader. Berend gaat bij zijn oudste zoon wonen en diens vrouw neemt de zorg voor haar schoonvader op zich. Het huis aan de Farmsummerweg 52 wordt te koop gezet. Hiervoor plaatst de familie op 12 maart 1960, een week na de begrafenis van Alida een advertentie in het Nieuwsblad van het Noorden.
Bronnen:
- http://dehaanpvc.nl/overons.html
- Het Kleinste Kamertje / De geschiedenis van de wc
Danny Lamarcq
Davidsfonds Uitgeverij; 2012
ISBN 978 90 5826 903 4