Arbeitseinsatz
De oorlog deed de vraag naar arbeidskrachten toenemen. Duitse mannen werden naar het front gestuurd, terwijl de industrie volop arbeidskrachten nodig had om met name wapens en oorlogstuig te produceren. Als oplossing werden Nederlandse mannen naar Duitsland gestuurd, de zogenaamde arbeitseinsatz.
Dit begon in 1942. Bedrijven moesten aangegeven wie van de medewerkers (on)misbaar was. Natuurlijk zat niemand er op te wachten om in Duitsland te gaan werken en toen de Duitsers later ook via razzia’s mannen oppakten doken veel mannen onder. Ben Stege (1922-1998), de jongste zoon van het echtpaar Stege-Lukkien, probeerde ook door onder te duiken de tewerkstelling te ontlopen. Hij reisde hiervoor af naar zijn zus Gerda in Valburg, die hem van daaruit verder kon helpen. Aangekomen in Valburg was het eerst goed eten en vervolgens het bed in. Moe als Ben was, kon hij toch niet goed slapen. ’s Ochtends bij het ontbijt zei hij: “Goh, het was toch zo gezellig op mijn kamer vannacht. Toen ik wilde gaan slapen kreeg ik bezoek van allerlei kleine gasten.”
Het bleek hier om bedwantsen te gaan. Dit zijn kleine bloedzuigende kevertjes, die zich verstoppen in beddengoed of achter behang en pas in het donker tevoorschijn komen. De hele kamer werd daarom grondig ontsmet.
Ben ging samen met Gerda op de fiets naar het zuiden. Uiteindelijk kwam hij bij een boer in het Limburgse Heijthuizen terecht. Hij heeft daar 2 jaar ondergedoken gezeten en zich ondertussen verdienstelijk gemaakt op de akkers. Het gevaar om opgepakt te worden was zeker niet voorbij, want ook in Limburg hielden de Duitsers regelmatig razzia’s. De molenaar liet dit dan aan omwonende boeren en aan de knechten op het land weten, door de molenwieken in een bepaalde stand stil te zetten. Men kon zich dan nog vlug verbergen.
Helaas werd Ben Stege kort voor het einde van de oorlog opgepakt en naar Duitsland getransporteerd. Over zijn tijd in Duitsland heeft hij nooit veel willen zeggen. Zijn latere vrouw Lien Beenker heeft na zijn dood in een wereldatlas 1 op een klein briefje aangegeven waar hij in Duitsland heeft gewerkt. In eerste instantie was dat in Wuppertal, nabij Keulen. In de atlas heeft ze dat op Kaart 62 ook omcirkeld. Coördinaten 51o N.B. en 7o3’ O.L.
Later is Ben in Nienburg tussen Bremen en Hannover komen werken. Tevens op kaart 62 door Lien aangegeven met de coördinaten 52o30’ N.B. en 9o10’ O.L. In deze laatste plaats was Ben bij een boer te werk gesteld en eigenlijk had hij het daar helemaal niet zo slecht. De boer betaalde hem zelfs voor de verrichte arbeid en aangezien je het geld nergens aan uit kon geven spaarde Ben het allemaal netjes bij zijn persoonlijke spullen.
Toen de oorlog eindelijk was afgelopen kon Ben weer richting huiswaarts. Vervoer was er niet, dus er zat niets anders op dan de tocht te voet af te leggen. Helaas voor Ben waren enkele Polen voor hem vertrokken en hadden ze hem nog snel even beroofd van zijn spaarcenten. Jaren later was hij hier nog kwaad over.
Rond Bevrijdingsdag wilde Ben altijd naar de oorlogsfilms kijken die op televisie werden uitgezonden, maar hij sprak toch maar weinig over de oorlog. Hij vertelde wel graag met de nodige bravoure over zijn terugtocht naar huis. Hij werd namelijk halverwege staande gehouden door de geallieerden die in het Engels aan hem vroegen: “Are you Dutch?”. Ben verstond weinig Engels, maar vreesde dat ze hem voor een Duitser aanzagen. “Nein, nein, Holländer, Holländer”, antwoordde hij. Gelukkig lieten ze hem door.
One Reply to “Arbeitseinsatz”
Papa vertelde idd graag dat hij door Duitsers staande werd gehouden. Hij zei dan altijd: “Het mooiste was dat ik een sigaret van hun kreeg.” Daar glunderde hij altijd bij.